Η ποντοπόρος ναυτιλία πρότυπο για την ελληνική οικονομία

Του Γεωργίου Κ. Μπήτρου, Ομότιμου καθηγητή Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Έχω πολλές φορές επιχειρηματολογήσει ότι το αναπτυξιακό πρότυπο που ταιριάζει στη χώρα και μπορεί να μας βγάλει από το αδιέξοδο στο οποίο έχουμε περιέλθει  είναι αυτό που κυριαρχεί από αιώνες στο κλάδο της ποντοπόρου ναυτιλίας.

Λίγοι δυναμικοί Έλληνες δείχνουν συστηματικά τον δρόμο του πρωταθλητισμού στις παγκόσμιες αγορές, όταν στο εσωτερικό της χώρας οργανωμένες πολιτικές και οικονομικές συντεχνίες κάνουν ότι  μπορούν για να την κρατούν σε κατάσταση παγκόσμιου ζήτουλα, χωρίς εθνική κυριαρχία και χωρίς υπερηφάνεια.

Σύμφωνα με τα δημοσιευμένα στοιχεία ο ελληνόκτητος στόλος κατέχει για πολλές δεκαετίες την πρώτη θέση παγκοσμίως.

Έχει ιδιαίτερη σημασία να τονιστεί ότι η Ελληνόκτητη ποντοπόρος ναυτιλία κατέχει τα σκήπτρα στην παγκόσμια κατάταξη, ενώ για αρκετά χρόνια τώρα:

• Η χωρητικότητα του παγκόσμιου στόλου αυξάνεται δυναμικά.
• Το παγκόσμιο εμπόριο επιβραδύνεται.
• Οι ναύλοι έχουν σταθεροποιηθεί σε ένα εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο σε σύγκριση με τους ναύλους που επικρατούσαν πριν την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008. 

Εκ του συνδυασμού αυτών των δεδομένων συνάγεται ότι οι ελληνικές εφοπλιστικές επιχειρήσεις διαθέτουν την ευελιξία να προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της διεθνούς οικονομίας και, όχι μόνο να επιβιώνουν, αλλά και να προσθέτουν συνεχώς καινούργια πλοία, μειώνοντας την μέση ηλικία των στόλων τους και του λειτουργικού τους κόστους. Η συμβολή του κλάδου στο ισοζύγιο πληρωμών της χώρας είναι διαχρονικά θετική.

Οι εκτιμήσεις για τις εν δυνάμει δυνατότητες του κλάδου συνοψίζονται στον ακόλουθο πίνακα: 

Αναμφίβολα οι εκτιμήσεις αυτές επιβεβαιώνουν ότι η ποντοπόρος ναυτιλία διαθέτει τεράστιο δυναμικό συμβολής στην απασχόληση, στα εισοδήματα, στο ΑΕΠ και στα δημόσια οικονομικά.

Ενόψει των ανωτέρω διαπιστώσεων, προκύπτουν εύλογα μερικά κρίσιμα ερωτήματα: 

α) Πως μπορεί να εξηγηθεί ότι μια μικρή ευρωπαϊκή χώρα ένδεκα (11) εκατομμυρίων κατοίκων διαθέτει τον μεγαλύτερο στόλο ποντοπόρων πλοίων στον κόσμο, ξεπερνώντας οικονομικούς γίγαντες όπως η Ιαπωνία και η Κίνα;  

β) Στις διεθνείς θαλάσσιες μεταφορές δεν υπάρχει ούτε Υπερεθνικό Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας ούτε Υπερεθνική Επιτροπή Ανταγωνισμού ούτε άλλος Υπερεθνικός θεσμός ο οποίος να θέτει τους κανόνες του ανταγωνισμού, να επιβλέπει την εφαρμογή τους και να επιβάλλει ποινές σε όσους τους παραβαίνουν. Πώς λειτουργούν αυτές οι αγορές και μάλιστα τόσο αποτελεσματικά χωρίς την εποπτεία κάποιας υπερεθνικής κρατικής οντότητας;

γ) Σε αντίθεση με την ποντοπόρο ναυτιλία, η οποία μεγαλουργεί κάτω από όλες τις συνθήκες των παγκόσμιων ναυτιλιακών αγορών, η ελληνική ακτοπλοΐα είναι ανέκαθεν προβληματική. Τι φταίει; Γιατί άνθρωποι από τον ίδιο κλάδο όταν επιχειρούν στις μεγάλες θάλασσες δοξάζουν την Ελλάδα, ενώ όταν καταπιαστούν με την ακτοπλοΐα τα θαλασσώνουν;

δ) Τι μπορούμε να μάθουμε από την εκπληκτική επιτυχία της ποντοπόρου επιχειρηματικότητας των Ελλήνων εφοπλιστών, το οποίο θα βοηθούσε στην κινητοποίηση και στην εξωστρέφεια της εγχώριας επιχειρηματικότητας;

Η απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα μπορεί να συνοψισθεί ως εξής:

Το πρότυπο που μπορεί να βγάλει τη χώρα από το αδιέξοδο, είναι αυτό των ανοικτών και ανταγωνιστικών αγορών το οποίο εκτός από την περίπτωση της ποντοπόρου ναυτιλίας μπορούμε εύκολα να το υιοθετήσουμε και στους περισσότερους τομείς της οικονομίας. Όμως, για να υπάρξει πρόοδος προς αυτήν την κατεύθυνση, άμεση προτεραιότητα έχει η προσπάθεια ανατροπής των κρατικιστικών στερεοτύπων που καλλιεργούνται συστηματικά σε βάρος των Ελλήνων πολιτών, και έχουν οδηγήσει στην θεώρηση της ελεύθερης οικονομίας ως τάχα κοινωνικά ανάλγητης. 

Η αλήθεια όμως είναι άλλη, στην πραγματικότητα το μεγάλο κράτος αποτελεί τροχοπέδη για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.