«Ήλιος και Βοριάς»
Του Τάσου Ι. Αβραντίνη
Ενόψει του αναμενόμενου φορολογικού νομοσχεδίου αλλά και των προγραμματικών δηλώσεων της νέας κυβέρνησης χρήσιμο και διδακτικό είναι να θυμηθούμε τον γνωστό μύθο του Αισώπου με τη διαφωνία του Ήλιου με το Βοριά για το ποιος είναι δυνατότερος. Η έντονη διαμάχη τους λύθηκε με μια απλή δοκιμασία: διάλεξαν έναν οδοιπόρο, κι ο δυνατότερος θα ήταν εκείνος που θα κατάφερνε να του βγάλει το πανωφόρι του. Ο Βοριάς φύσαγε μανιασμένα με όλο και μεγαλύτερη ένταση, αλλά το μόνο που κατάφερε ήταν ο άνθρωπος να τυλιχτεί καλά για να αντιμετωπίσει τον ψυχρό άνεμο. Ύστερα ήρθε η σειρά του Ήλιου, «έφεξεν ολόλαμπρος» κατά το γνωστό ποίημα του Δροσίνη, έσκασε από τη ζέστη ο οδοιπόρος και έβγαλε το πανωφόρι του και στη συνέχεια όλα τα ρούχα του. Ηθικόν δίδαγμα: η βία τις περισσότερες φορές δεν φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Θα μου πείτε, «τι σχέση έχει αυτό με το φορολογικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης;». «Μεγάλη», απαντώ και εξηγούμαι:
Την τελευταία πεντηκονταετία δεν υπήρξε κυβέρνηση που να μην «ξορκίσει» τη φοροδιαφυγή και να μην στιγματίσει κοινωνικά όσους παραγωγικούς πολίτες δεν ...αισθάνονται ευχαρίστηση όταν το κράτος αρπάζει με ωμή βία το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους. Τα τελευταία πενήντα χρόνια δημιουργήθηκαν νέοι και υπερσύγχρονοι ελεγκτικοί μηχανισμοί στο Υπουργείο Οικονομικών, δημιουργήθηκε ... Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (τόσο ανεξάρτητη βέβαια ώστε να υπάγεται ... στο Υπουργείο Οικονομικών), πολλαπλασιάστηκε ο αριθμός των υπαλλήλων, βάσεις δεδομένων «φοροφυγάδων» δημιουργήθηκαν, ατομικά δικαιώματα των πολιτών καταπατήθηκαν (λ.χ. τραπεζικό απόρρητο, τεκμήριο αποδείξεως, χρόνος παραγραφής κοκ.), εξοντωτικές ποινές θεσπίστηκαν, περιουσίες κατασχέθηκαν κοκ. Παρ’ όλα αυτά η φοροδιαφυγή τόσο ως ποσοστό του ΑΕΠ όσο και σε απόλυτα νούμερα από το 1974 έως σήμερα διαρκώς μεγαλώνει. Μαζί της μεγαλώνει και ο ελεγκτικός τομέας του Δημοσίου που είναι επιφορτισμένος να την αντιμετωπίζει. Μεγαλώνει ακόμη το βάρος για μια πολύ μικρή κατηγορία του πληθυσμού που χρηματοδοτούν με τους φόρους τους την ύπαρξη των ελεγκτικών μηχανισμών.
Τα νούμερα σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία της ΑΑΔΕ είναι θλιβερά αποκαλυπτικά:
‒ 6.085.204 φορολογούμενοι δήλωσαν εισόδημα μέχρι 10.000 € και πλήρωσαν μόλις 561.527.797 € φόρο. Δηλαδή το 68,31% των φορολογουμένων με φορολογητέο εισόδημα στο 31,47% του συνολικού φορολογητέου εισοδήματος πλήρωσε το 6,74% του συνολικού φόρου εισοδήματος και κατά μέσο όρο το άτομο πλήρωσε 92,27 € φόρο.
‒ 2.078.750 φορολογούμενοι δήλωσαν εισόδημα από 10.001 € μέχρι 20.000 € και πλήρωσαν 2.756.025.246 € φόρο. Δηλαδή το 23,33% των φορολογουμένων με φορολογητέο εισόδημα στο 37,47% του συνολικού φορολογητέου εισοδήματος πλήρωσε το 33,09% του συνολικού φόρου εισοδήματος και κατά μέσο όρο το άτομο πλήρωσε 1.326 € φόρο.
‒ 34.937 φορολογούμενοι δήλωσαν εισόδημα από 42.000 € έως 50.000 € και πλήρωσαν 337.394.702 € φόρο. Δηλαδή το 0,39% των φορολογουμένων με φορολογητέο εισόδημα στο 1,98% του συνολικού φορολογητέου εισοδήματος πλήρωσε το 4,53% του συνολικού φόρου εισοδήματος και κατά μέσο όρο το άτομο πλήρωσε 10.802 € φόρο.
‒ 1.639 φορολογούμενοι δήλωσαν εισόδημα από 95.000 € μέχρι 100.000 € και πλήρωσαν 48.410.423 € φόρο. Δηλαδή το 0,02% των φορολογουμένων με φορολογητέο εισόδημα στο 0,20% του συνολικού φορολογητέου εισοδήματος πλήρωσε το 0,48% του συνολικού φόρου εισοδήματος και κατά μέσο όρο το άτομο πλήρωσε 29.537 € φόρο.
Επομένως, οι επτά (7) στους δέκα (10) φορολογούμενους είτε δεν πληρώνουν καθόλου φόρο είτε πληρώνουν λιγότερο από 100 ευρώ. Σχεδόν το 25% των φορολογουμένων με εισόδημα μέχρι 20.000 € πλήρωσαν 14,4 φορές μεγαλύτερο φόρο από την προηγούμενη κατηγορία. Ακόμη μια μικρή ομάδα φορολογουμένων (0,39%), με εισόδημα μόλις πέντε φορές μεγαλύτερο από την πρώτη κατηγορία φορολογουμένων, οι φορολογούμενοι με εισόδημα έως 50.000 € πλήρωσαν 117,4 φορές μεγαλύτερο φόρο από την πρώτη ομάδα. Το χειρότερο, οι φορολογούμενοι που δήλωσαν εισοδήματα δέκα φορές περισσότερα από την πρώτη κατ’ ουσίαν αφορολόγητη ομάδα πλήρωσαν φόρο 321 φορές μεγαλύτερο από αυτούς.
Επιπλέον, κατά καιρούς εξαπολύονται τρομεροί έλεγχοι από τους κρατικούς μηχανισμούς εναντίον όσων εμφανίζουν μεγάλο πλούτο. Το απρόσωπο και υποτίθεται χωρίς αισθήματα κράτος μοιάζει να δείχνει απύθμενο μίσος για εκείνους που θα έπρεπε να είναι τα πρότυπα όλων. Αντιθέτως, ουδείς συστηματικός έλεγχος έχει ποτέ πραγματοποιηθεί στην μεγάλη κατηγορία όσων δεν πληρώνουν φόρους, ώστε να υπάρξει ένας δίκαιος διαχωρισμός μεταξύ εκείνων που πράγματι έχουν χαμηλό εισόδημα και πρέπει κάπως να απαλλαγούν και εκείνων που απλώς αποκρύπτουν επιτυχώς τις πηγές των εισοδημάτων τους.
Στα στοιχεία αυτά, στην καταστρατήγηση δηλαδή της αρχής του πανδήμου του φόρου, στην καταστρατήγηση της αρχής της αναλογικότητας, στην τιμωρία μέσω της υψηλής και εξοντωτικής φορολόγησης των λίγων ειλικρινών και επιτυχημένων φορολογουμένων και στην θεσμοθέτηση της φορολογικής αδικίας με την αδιάκριτη και χωρίς έλεγχο απαλλαγή των πολλών, βρίσκεται η βασικότερη εξήγηση της φοροδιαφυγής. Κύριος υπαίτιος ή πάντως ηθικός αυτουργός της είναι το κράτος. Γνωρίζουμε άλλωστε από τη βιβλιογραφία των δημοσίων οικονομικών, ότι μια μικρή εξαίρεση ακόμη και του 10% των φορολογουμένων από τον φόρο εισοδήματος αρκεί ώστε το υπόλοιπο 90% να επιδείξει άμεσα φορολογική απροθυμία.
Συμπερασματικά, η διεύρυνση της φορολογικής βάσης και συνακόλουθα η αύξηση των δημοσίων εσόδων, όχι με την θεσμοθετημένη «τρομοκρατία» των ελεγκτικών μηχανισμών, αλλά με τη δραστική μείωση των φορολογικών συντελεστών και της άδικης προοδευτικότητας της φορολογικής κλίμακας, με την επιβράβευση των παραγωγικών πολιτών και με την απλοποίηση του φορολογικού συστήματος προϋποθέτουν μια προσεκτική ανάγνωση και κατανόηση του μύθου της διαμάχης του Ήλιου με τον Βοριά.
